Định tính và định lượng là gì? Khác biệt định tính và định lượng

Nghiên cứu định tính và định lượng là hai phương pháp quan trọng được sử dụng để thu thập thông tin và dữ liệu. Bài viết này GOBRANDING sẽ cung cấp cho bạn về khái niệm Định tính và định lượng là gì, từ đó hiểu được ưu – nhược điểm cũng như phân biệt được hai phương pháp này để xác định phương pháp phù hợp nhất với dự án của mình.

I. Định tính và định lượng là gì?

Sau đây là khái niệm về phương pháp nghiên cứu định tính và định lượng. Đồng thời, GOBRANDING sẽ đưa ra ví dụ để giúp các bạn hiểu rõ hơn về hai phương pháp này.

1. Định tính là gì?

Định tính (Qualitative Research) là một phương pháp nghiên cứu tập trung vào việc thu thập dữ liệu qua mô tả, hình ảnh và những gì có thể thấy, nghe, hoặc cảm nhận.

Phương pháp này thường được sử dụng để hiểu sâu hơn về cảm xúc, ý kiến và trải nghiệm cá nhân của người tham gia nghiên cứu. 

Dữ liệu định tính là loại dữ liệu mô tả tính chất không đo lường được của các biến hoặc yếu tố. Loại dữ liệu này được sử dụng để phân loại hoặc đặc tả các thuộc tính, tính cách hoặc sự kiện.

Ví dụ về dữ liệu định tính: giới tính (nam, nữ), màu sắc (đỏ, xanh, vàng), loại xe hơi (sedan, SUV, xe bán tải), hoặc tình trạng hôn nhân (đã kết hôn, độc thân, ly dị),…

Tầm quan trọng của định tính: Định tính giúp chúng ta hiểu rõ các khía cạnh không đo lường của một vấn đề hoặc hiện tượng. Nó cho phép chúng ta khám phá các mô hình, sự tương tác, và những điểm đặc biệt mà có thể không thể thấy bằng cách sử dụng số liệu. Điều này rất quan trọng trong nghiên cứu khoa học khi chúng ta muốn đảm bảo rằng chúng ta đã thấy toàn bộ bức tranh.

Một số phương pháp định tính:

• Phỏng vấn: là một phương pháp phổ biến trong nghiên cứu định tính. Nghiên cứu viên sẽ đặt câu hỏi và thu thập câu trả lời từ người tham gia. Thông qua cuộc trò chuyện, họ có thể hiểu rõ hơn về quan điểm, cảm nhận và trải nghiệm của người được phỏng vấn.
• Quan sát: đề cập đến việc theo dõi và ghi chép những gì xảy ra trong một tình huống cụ thể. Nghiên cứu viên có thể quan sát biểu hiện thái độ, hành động và tương tác xã hội để hiểu sâu hơn về hành vi con người.
• Phân tích: phương pháp này tập trung vào việc phân tích nội dung văn bản, hình ảnh hoặc tài liệu khác. Nó giúp nghiên cứu viên hiểu rõ hơn về thông điệp và ý nghĩa trong tài liệu được nghiên cứu.

Ví dụ về nghiên cứu định tính: Trong quá trình quảng bá Giải bóng chày chuyên nghiệp nữ Nhật Bản, công ty Ferret đã phỏng vấn người hâm mộ về những khoảnh khắc mà họ ấn tượng và cảm xúc của họ sau giải đấu.

2. Định lượng là gì?

Định lượng (Quantitative Research) là một phương pháp nghiên cứu dựa vào số liệu và dữ liệu đo lường cụ thể. 

Phương pháp này yêu cầu nghiên cứu viên thực hiện phân tích thống kê thông qua các phần mềm xử lý dữ liệu và đưa ra các kết luận chính xác.

Dữ liệu định lượng là loại dữ liệu được thể hiện bằng các con số hoặc số liệu cụ thể, cho phép thực hiện các phép toán số học, tính trung bình và xác định mối quan hệ toán học giữa các biến số.

Ví dụ về dữ liệu định lượng: số lượng sản phẩm bán ra, điểm số trong bài kiểm tra, thu nhập hàng năm, thời gian hoàn thành dự án,…

Tầm quan trọng của định lượng: Định lượng quan trọng vì nó cung cấp thông tin chính xác và đáng tin cậy để giúp chúng ta dự đoán tương lai và lập kế hoạch dựa trên dữ liệu cụ thể. Phương pháp này còn đóng một vai trò quan trọng đối với quyết định về quản lý và kinh doanh.

Một số phương pháp định lượng:

• Khảo sát: là một phương pháp sử dụng bảng câu hỏi tiêu chuẩn để thu thập dữ liệu từ  những người tham gia. Dữ liệu sau đó được phân tích, xử lý và thống kê. Lưu ý rằng phân tích định lượng đòi hỏi một số lượng lớn mẫu để có thể đưa ra đánh giá chính xác. 

• Phân tích thống kê: là phương pháp mà bạn sẽ sử dụng các công cụ thống kê để phân tích dữ liệu số hóa và xác định mối quan hệ giữa các biến.

Ví dụ về nghiên cứu định lượng: Một trường đại học yêu cầu tất cả sinh viên điền bảng khảo sát đánh giá chất lượng đào tạo của trường. Kết quả phân tích cho thấy 20% học sinh mong muốn trường cải thiện cơ sở vật chất, 10% mong muốn giảm tải chương trình học,…

II. Ưu, nhược điểm của định tính và định lượng

Khi lên kế hoạch nghiên cứu, hãy luôn xem xét thật kỹ ưu điểm và nhược điểm của từng phương pháp định tính và định lượng để đảm bảo nghiên cứu của bạn đạt được kết quả đáng tin cậy và ý nghĩa.

Sau đây là ưu, nhược điểm của phương pháp định tính:

• Ưu điểm: Có thể phân tích vấn đề một cách tổng thể, những mô tả bằng từ ngữ hoặc hình ảnh dễ dàng để hiểu và truyền đạt thông tin cho mọi người. Phương pháp này rất hữu ích khi áp dụng trong nghiên cứu về hành vi con người và xã hội.
• Nhược điểm: Dữ liệu định tính thường không cung cấp thông tin cụ thể và chính xác như dữ liệu định lượng, điều này dẫn đến sự mơ hồ trong việc diễn đạt và đánh giá thông tin. Ngoài ra, dữ liệu định tính không thể đo lường sự biến đổi hoặc mức độ của hiện tượng một cách khách quan. 

Tiếp theo là ưu, nhược điểm của phương pháp định lượng:

• Ưu điểm: Định lượng cung cấp số liệu chính xác, giúp đưa ra những đánh giá khách quan và những quyết định dựa trên dữ liệu cụ thể. Phương pháp này phù hợp sử dụng trong lĩnh vực yêu cầu phân tích, đo lường như khoa học tự nhiên, nghiên cứu y học.
• Nhược điểm: Dữ liệu định lượng thường gặp sai sót trong quá trình thu thập và đo lường. Phương pháp này gặp nhiều khó khăn trong việc phân tích vấn đề tổng thể. Trong các tình huống nhất định, định lượng có thể trở nên rất khó quản lý và yêu cầu sử dụng mô hình toán học phức tạp.

III. Quy trình thực hiện nghiên cứu định tính và định lượng

Thực hiện một nghiên cứu định tính hoặc định lượng là một quá trình phức tạp, tuy nhiên, có một số bước quan trọng mà bạn có thể tuân theo để thực hiện nghiên cứu thành công. Dưới đây là 8 bước cơ bản:

Bước 1: Xác định mục tiêu nghiên cứu

Đầu tiên, bạn cần xác định mục tiêu của nghiên cứu. Bạn muốn tìm hiểu về điều gì? Điều này sẽ giúp bạn xác định liệu bạn cần dữ liệu định tính, định lượng, hay cả hai.

Bước 2: Lập kế hoạch nghiên cứu

Xác định phạm vi nghiên cứu và lên kế hoạch về cách bạn sẽ thu thập và xử lý dữ liệu. Điều này bao gồm việc chọn phương pháp nghiên cứu, mẫu dữ liệu, và lên lịch thực hiện.

Bước 3: Thu thập dữ liệu

Dựa vào mục tiêu và kế hoạch nghiên cứu, bạn sẽ bắt đầu thu thập dữ liệu. Điều này có thể bao gồm việc tiến hành cuộc khảo sát, phỏng vấn, quan sát, hoặc thu thập tài liệu định tính.

Bước 4: Xử lý dữ liệu

Sau khi thu thập dữ liệu, bạn cần xử lý nó. Điều này có thể bao gồm việc phân tích dữ liệu định lượng bằng cách sử dụng phần mềm thống kê, hoặc tổ chức và mã hóa dữ liệu định tính.

Bước 5: Phân tích dữ liệu

Nếu bạn thực hiện nghiên cứu định lượng, bạn sẽ cần phân tích dữ liệu bằng các phương pháp thống kê như kiểm định, phân tích phương sai, hoặc hồi quy. Điều này giúp bạn rút ra kết luận từ dữ liệu số hóa.

Bước 6: Diễn đạt kết quả

Sau khi bạn có kết quả, bạn cần diễn đạt chúng một cách rõ ràng. Sử dụng biểu đồ, biểu đồ, và bảng biểu để minh họa dữ liệu của bạn. Đối với nghiên cứu định tính, bạn có thể sử dụng mô tả dựa trên từ ngữ hoặc hình ảnh.

Bước 7: Rút ra kết luận

Dựa trên kết quả của nghiên cứu, hãy rút ra các kết luận và đánh giá xem chúng có liên quan đến mục tiêu ban đầu hay không. Điều này giúp bạn đưa ra những nhận thức và hiểu rõ hơn về vấn đề nghiên cứu.

Bước 8: Báo cáo nghiên cứu

Cuối cùng, bạn cần viết báo cáo nghiên cứu dựa trên các kết quả của bạn. Bảo đảm rằng báo cáo rõ ràng, có cấu trúc và đi kèm với biểu đồ và bảng biểu để minh họa kết quả.

IV. Sự khác biệt giữa định tính và định lượng

Hiểu rõ được điểm khác biệt giữa định tính và định lượng sẽ giúp bạn tìm ra phương pháp nghiên cứu phù hợp với dự án của mình. Cùng GOBRANDING xem xét 4 sự khác biệt cơ bản sau:

Dữ liệu:

• Định tính: Tập trung vào việc mô tả và diễn giải dữ liệu bằng ngôn ngữ tự nhiên, không sử dụng số liệu. Nó giúp hiểu về cảm xúc, ý kiến, và trải nghiệm cá nhân của người tham gia nghiên cứu.
• Định lượng: Tập trung vào việc thu thập dữ liệu dưới dạng con số và số liệu có thể đo lường. Nó dựa vào phân tích thống kê để đưa ra kết luận và dự đoán.

Khó khăn:

• Định tính: Đối diện một số khó khăn, thứ nhất là khó tiếp cận với chuyên gia trong quá trình phỏng vấn, điều này sẽ cản trở bạn tìm hiểu sâu hơn. Thứ hai là dữ liệu của phương pháp này không hỗ trợ tốt cho việc viết báo cáo và phân tích.
• Định lượng: Thường xảy ra lỗi trong thống kê, tốn nhiều thời gian xử lý khi gặp vấn đề và kiểm tra độ chính xác.

Phương pháp nghiên cứu:

• Định tính: Phỏng vấn sâu bao gồm phỏng vấn không cấu trúc, phỏng vấn bán cấu trúc, phỏng vấn cấu trúc hoặc hệ thống; thảo luận nhóm bao gồm thảo luận tập trung và thảo luận không chính thức.
• Định lượng: Thường được thực hiện bằng cách sử dụng các mô hình, lý thuyết, công cụ đo lường; kiểm nghiệm và thao tác của các biến; thu thập số liệu thực nghiệm; mô hình hóa và phân tích các dữ liệu.

Ứng dụng:

• Định tính: thường sử dụng trong nghiên cứu xã hội học hoặc những nghiên cứu yêu cầu mô tả đặc điểm chung.
• Định lượng: phù hợp trong các lĩnh vực yêu cầu dữ liệu chính xác như khoa học tự nhiên và tài chính.

V. Kết luận

Thông qua bài viết trên của GOBRANDING, bạn có thể hiểu được định tính là loại dữ liệu mô tả tính chất không đo lường được như hình ảnh, văn bản,… Còn định lượng là loại dữ liệu có thể được đo lường bằng con số. Có thể nói sự khác biệt về định tính và định lượng nằm ở việc liệu bạn muốn khám phá một hiện tượng một cách chi tiết và sâu sắc (định tính), hay bạn muốn tập trung vào đo lường và xác định mối quan hệ cụ thể giữa các yếu tố (định lượng). Hãy lựa chọn phương pháp phù hợp nhất với mục tiêu cụ của nghiên cứu và loại dữ liệu bạn muốn thu thập.